YILLIK İZİN UYGULMASI

4857 sayılı İş Kanuna tabi çalışan kişilerin çalışma dönemlerine göre yıllık ücret izin hakları bulunmaktadır. Ülkemizde çalışanların yaptıkları işe göre değişik iş kanunları vardır. Bunlar, devlet memurları için 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu, gazeteciler için 5953 sayılı Basın İş Kanunu, denizciler için 854 sayılı Deniz İş Kanunu sayabiliriz. Bu kanun türlerinden en çok İş Kanunu ve Devlet memurları Kanunu bilinmektedir. En çok insanların çalıştıkları alan ve tabi oldukları kanunlar olması hasebiyledir.

İş Kanununa tabi çalışanların çalışma sürelerine göre yıllık ücret izinleri bulunmaktadır. İşçilerin yıllık ücretli izin süreleri hizmet sürelerine göre değişmektedir.

Buna göre;

Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dahil) olanlara 14 gün

Beş yıldan fazla on beş yıldan az olanlara 20 gün

Onbeş yıl (dahil) ve daha fazla olanlara 26 gün az olmamak şartıyla izin verilir. 

İş Kanununda bulunan hükümler işçilerin sosyal ve diğer hakları için bir sınır belirlemek amacıyla düzenlenmiştir. Bu düzenlemelerde ya alt sınır veya üst sınır olarak belirtilmiştir. Yıllık izin uygulamasında da alt sınır olarak belirlemiş ve çalışanların yıllık izin sürelerinin yukarıda belirtmiş olduğum sürelerden az olmayacağı ifade edilmiştir. Yani işçi ile işveren iş sözleşmesi imzalarken yıllık izin süresinin daha fazla belirleyebilme hakları vardır. 

Ayrıca, yer altı işlerinde yani maden ocakları gibi işletmelerde çalışan işçilerin yıllık ücretli izin süreleri dörtter gün artırılarak uygulanır. Örnek verecek olursak bir yıldan beş yıla kadar hizmeti olan bir çalışanın yıllık ücretli izin süresi 14 gün değil 18 gündür. İş kanununa tabi çalışanlardan belli bir yaşın altında ve üstünde bulunanlara da ayrıcalık tanınmıştır. Buda; işçi 18 yaş ve altında veya elli yaş ve üstü ise yıllık ücretli izin süresi 20 günden az olamaz denilmektedir. Yani elli yaş ve üstü bir çalışanın kıdem yılı bir yıl ile beş yıl arası ise yıllık ücretli izin süresi 14 gün değil en az 20 gün baz alınacaktır. Bu çalışanın iş akdi fesh olduğunda kullanmadığı yıllık ücretli izin ücretleri ödemesi yapılırken bu nüansa dikkat edilmesi gerekir.  

Yıllık ücretli izin uygulaması daha önce tarafların anlaşması halinde bir parçası 10 günden az olmamak üzere en fazla 3 parçaya bölünerek kullanılabiliyordu. Bu uygulamada farklı konu veya sorunlarla karşı karşıya kalınmakta idi. İşçi iş akdi fesh olduğunda 10 günden az izin kullandığı  veya 3 ten fazla izin kullandığı için yıllık ücretli izinlerinin geçersiz sayılması ve benzeri gerekçelerle itirazlarda bulunuyordu. Bununla ilgili değişik Yargıtay kararları bulunmaktadır. Yıllık ücretli izin hakkında 6704 sayılı Kanunla yapılan değişiklik sonucu, yıllık ücretli izinlerin bir bölümü 10 günden az olmamak üzere istenildiği kadar bölünebileceği hüküm altına alınmıştır.

Örnek verecek olursak, 20 gün yıllık ücretli izni olan bir kişi bir iznini 10 gün diğer izinlerini birer gün olarak 10 tane veya daha değişik şekilde alabilir.

Yıllık ücretli izin süreleri ne şeklide verileceği, hangi tarih aralığında verileceği işçi ve işveren açısından çok önem arz etmektedir. Bu konuya açıklık getirmek için Yıllık Ücretli İzin Yönetmeliği yayınlanmıştır. Yönetmeliğe göre yıllık ücretli izin kullanması amacıyla işletmede 100 den fazla çalışan varsa, işçi ve işveren veya işveren vekilinden oluşacak izin kurulunun kurulması ve çalışanların izin kullanma tarihleri kurul tarafından belirlenmesi gerekir. İşveren isterse Nisan ile Ekim ayları arasında çalışanları toplu olarak yıllık ücretli izne gönderebilir. Yönetmelikte daha farklı düzenlemelerde bulunmaktadır.

Yıllık ücretli izin uygulamasında yıllık izin süreleri ve ne zaman kullanabilirim şeklindeki soruların yanı sıra yıllık ücretli izin sürelerini ne zaman hak ediyorum gibi sorularda sorulmaktadır.

Yıllık ücretli izin süresi hakkı işçi, işyerinde çalışmaya başladığı tarihten itibaren bir yılı doldurması halinde hak etmiş olmaktadır. Bir yıllık sürede deneme süresi dikkate alınmaktadır. Yani işçiler yıllık ücretli izin haklarına çalıştıktan sonra hak etmektedirler. Devlet memurları gibi peşin verilmemektedir. Bir işçi işletmedeki çalışmasının birinci yılının sonunda yıllık izin hakkını kazanmış olmaktadır. Yani işletmedeki ikinci yılında izin kullanabilir. İşçinin işletmedeki çalışma yılı yedinci yıl olarak başlandığında yıllık ücretli izin 20 gün olmuş olacak ve işçi yedinci yılında altı yıllık kıdemine istinaden olan iznini kullanabilecektir.

İşçi, işletmede belli aralıklarla çalışması ve işverene ait İş Kanununa tabi olmayan  işyerlerindeki çalışmaları da dikkate alınarak hesaplanmaktadır.

İşçinin raporlu olduğu, analık izin süreleri, hafta tatili, ulusal bayram  ve genel tatil günleri, çalışanlara verilen mazeret izin süreleri yıllık ücretli izin sürelerinde çalışılmış gibi sayılmaktadır.

İşçinin yıllık ücretli izin hakkından vazgeçme gibi bir durumu bulunmamaktadır. İşçi yıllık ücretli izin süresi kullanmadığı zaman kullanmadığı izin süreleri iş akdi ne şekilde fesh edilirse edilsin işveren tarafından ödenmesi gerekmektedir. Ayrıca, işçi yıllık ücretli izne ayrılırken izne ilişkin aylığı peşin ödenmesi gerekmektedir.

İş Kanununa tabi çalışanların hakkı olan yıllık ücretli izin süreleri hakkında akla takılan soruları genel bir açıklama çerçevesinde cevaplamaya çalıştık. İş ve sosyal güvenlik hukuku alanında aklınıza takılan soruların cevapları köşemizde yer bulacaktır.

 

 

 

 

YILLIK İZİN UYGULMASI

4857 sayılı İş Kanuna tabi çalışan kişilerin çalışma dönemlerine göre yıllık ücret izin hakları bulunmaktadır. Ülkemizde çalışanların yaptıkları işe göre değişik iş kanunları vardır. Bunlar, devlet memurları için 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu, gazeteciler için 5953 sayılı Basın İş Kanunu, denizciler için 854 sayılı Deniz İş Kanunu sayabiliriz. Bu kanun türlerinden en çok İş Kanunu ve Devlet memurları Kanunu bilinmektedir. En çok insanların çalıştıkları alan ve tabi oldukları kanunlar olması hasebiyledir.

İş Kanununa tabi çalışanların çalışma sürelerine göre yıllık ücret izinleri bulunmaktadır. İşçilerin yıllık ücretli izin süreleri hizmet sürelerine göre değişmektedir.

Buna göre;

Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dahil) olanlara 14 gün

Beş yıldan fazla on beş yıldan az olanlara 20 gün

Onbeş yıl (dahil) ve daha fazla olanlara 26 gün az olmamak şartıyla izin verilir. 

İş Kanununda bulunan hükümler işçilerin sosyal ve diğer hakları için bir sınır belirlemek amacıyla düzenlenmiştir. Bu düzenlemelerde ya alt sınır veya üst sınır olarak belirtilmiştir. Yıllık izin uygulamasında da alt sınır olarak belirlemiş ve çalışanların yıllık izin sürelerinin yukarıda belirtmiş olduğum sürelerden az olmayacağı ifade edilmiştir. Yani işçi ile işveren iş sözleşmesi imzalarken yıllık izin süresinin daha fazla belirleyebilme hakları vardır. 

Ayrıca, yer altı işlerinde yani maden ocakları gibi işletmelerde çalışan işçilerin yıllık ücretli izin süreleri dörtter gün artırılarak uygulanır. Örnek verecek olursak bir yıldan beş yıla kadar hizmeti olan bir çalışanın yıllık ücretli izin süresi 14 gün değil 18 gündür. İş kanununa tabi çalışanlardan belli bir yaşın altında ve üstünde bulunanlara da ayrıcalık tanınmıştır. Buda; işçi 18 yaş ve altında veya elli yaş ve üstü ise yıllık ücretli izin süresi 20 günden az olamaz denilmektedir. Yani elli yaş ve üstü bir çalışanın kıdem yılı bir yıl ile beş yıl arası ise yıllık ücretli izin süresi 14 gün değil en az 20 gün baz alınacaktır. Bu çalışanın iş akdi fesh olduğunda kullanmadığı yıllık ücretli izin ücretleri ödemesi yapılırken bu nüansa dikkat edilmesi gerekir.  

Yıllık ücretli izin uygulaması daha önce tarafların anlaşması halinde bir parçası 10 günden az olmamak üzere en fazla 3 parçaya bölünerek kullanılabiliyordu. Bu uygulamada farklı konu veya sorunlarla karşı karşıya kalınmakta idi. İşçi iş akdi fesh olduğunda 10 günden az izin kullandığı  veya 3 ten fazla izin kullandığı için yıllık ücretli izinlerinin geçersiz sayılması ve benzeri gerekçelerle itirazlarda bulunuyordu. Bununla ilgili değişik Yargıtay kararları bulunmaktadır. Yıllık ücretli izin hakkında 6704 sayılı Kanunla yapılan değişiklik sonucu, yıllık ücretli izinlerin bir bölümü 10 günden az olmamak üzere istenildiği kadar bölünebileceği hüküm altına alınmıştır.

Örnek verecek olursak, 20 gün yıllık ücretli izni olan bir kişi bir iznini 10 gün diğer izinlerini birer gün olarak 10 tane veya daha değişik şekilde alabilir.

Yıllık ücretli izin süreleri ne şeklide verileceği, hangi tarih aralığında verileceği işçi ve işveren açısından çok önem arz etmektedir. Bu konuya açıklık getirmek için Yıllık Ücretli İzin Yönetmeliği yayınlanmıştır. Yönetmeliğe göre yıllık ücretli izin kullanması amacıyla işletmede 100 den fazla çalışan varsa, işçi ve işveren veya işveren vekilinden oluşacak izin kurulunun kurulması ve çalışanların izin kullanma tarihleri kurul tarafından belirlenmesi gerekir. İşveren isterse Nisan ile Ekim ayları arasında çalışanları toplu olarak yıllık ücretli izne gönderebilir. Yönetmelikte daha farklı düzenlemelerde bulunmaktadır.

Yıllık ücretli izin uygulamasında yıllık izin süreleri ve ne zaman kullanabilirim şeklindeki soruların yanı sıra yıllık ücretli izin sürelerini ne zaman hak ediyorum gibi sorularda sorulmaktadır.

Yıllık ücretli izin süresi hakkı işçi, işyerinde çalışmaya başladığı tarihten itibaren bir yılı doldurması halinde hak etmiş olmaktadır. Bir yıllık sürede deneme süresi dikkate alınmaktadır. Yani işçiler yıllık ücretli izin haklarına çalıştıktan sonra hak etmektedirler. Devlet memurları gibi peşin verilmemektedir. Bir işçi işletmedeki çalışmasının birinci yılının sonunda yıllık izin hakkını kazanmış olmaktadır. Yani işletmedeki ikinci yılında izin kullanabilir. İşçinin işletmedeki çalışma yılı yedinci yıl olarak başlandığında yıllık ücretli izin 20 gün olmuş olacak ve işçi yedinci yılında altı yıllık kıdemine istinaden olan iznini kullanabilecektir.

İşçi, işletmede belli aralıklarla çalışması ve işverene ait İş Kanununa tabi olmayan  işyerlerindeki çalışmaları da dikkate alınarak hesaplanmaktadır.

İşçinin raporlu olduğu, analık izin süreleri, hafta tatili, ulusal bayram  ve genel tatil günleri, çalışanlara verilen mazeret izin süreleri yıllık ücretli izin sürelerinde çalışılmış gibi sayılmaktadır.

İşçinin yıllık ücretli izin hakkından vazgeçme gibi bir durumu bulunmamaktadır. İşçi yıllık ücretli izin süresi kullanmadığı zaman kullanmadığı izin süreleri iş akdi ne şekilde fesh edilirse edilsin işveren tarafından ödenmesi gerekmektedir. Ayrıca, işçi yıllık ücretli izne ayrılırken izne ilişkin aylığı peşin ödenmesi gerekmektedir.

İş Kanununa tabi çalışanların hakkı olan yıllık ücretli izin süreleri hakkında akla takılan soruları genel bir açıklama çerçevesinde cevaplamaya çalıştık. İş ve sosyal güvenlik hukuku alanında aklınıza takılan soruların cevapları köşemizde yer bulacaktır.